PCI-Current Affairs

ખેડૂતો માટે કેન્દ્ર સરકારે “કુસમ” યોજના શરૂ કરી છે 

કેન્દ્ર સરકારે 2 ફેબ્રુઆરી 2018 ના રોજ ખેડૂતોને સોલર ફાર્મિંગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે 1.4 લાખ કરોડ કિસાન ઊર્જા સુરક્ષ ઇવમ ઉતથાન મહાભાઇયન (કુસુમ) યોજના શરૂ કરવાની જાહેરાત કરી હતી.

આ યોજના પર કેન્દ્ર સરકાર સરકાર પર રૂ. 48,000 કરોડ ખર્ચ કરશે.

કુસમ યોજનાની હાઈલાઈટ્સ

• કુસુમ યોજના પાંચ વર્ષ સુધી વિકેન્દ્રિત સૌર ઊર્જા ઉત્પાદન માટે 28250 મેગાવોટ (મે.વો.) સુધીની ઉદ્દેશ ધરાવે છે.

• તે ખેડૂતોને વધારાની આવક પૂરી પાડશે, જેથી તેઓ તેમના ઉચિત જમીનો પર સ્થાપિત સોલર પાવર પ્રોજેક્ટ્સ મારફતે પાવર ગ્રીડમાં વધારાના પાવર વેચી શકે.

• તે સબસીડીના બોજને કૃષિ ક્ષેત્રને ઘટાડીને ડિસ્કમોની નાણાકીય આરોગ્યને ટેકો આપશે અને રિન્યુએબલ ખરીદી ઓબ્લિગેશન્સ (આરપીઓ) લક્ષ્યોને પૂર્ણ કરવામાં રાજ્યોને ટેકો આપશે.

• તે ઉર્જા કાર્યક્ષમતા અને જળ સંરક્ષણના પ્રોત્સાહન દ્વારા ટ્રાન્સમિશન નુકસાનમાં ઘટાડો કરશે.

• તે ખેડૂતોને પાણીની સલામતી પૂરી પાડશે, સોલર વોટર પંપ દ્વારા આશ્રિત જળ સ્ત્રોતોની જોગવાઈઓ, બંધ-ગ્રીડ અને ગ્રિડ જોડાયેલ બંને.

• તે રાજ્ય સિંચાઇ વિભાગો દ્વારા સિંચાઈ સંભવિત ઉપયોગમાં લેવા માટે વિશ્વસનીય શક્તિ પ્રદાન કરશે.

• તે સોલર પાવર ઉત્પાદનમાં છૂટાછેડા અને મોટા ઉદ્યાનો વચ્ચે મધ્યવર્તી રેન્જમાં રદબાતલ ભરશે.

કુસુમ યોજનાના ચાર ઘટકો

ખેડૂતો દ્વારા જમીનની જમીનનો ઉપયોગ: સરકાર આ હેઠળ 10000 મેગાવોટનો સૌર ઊર્જા પ્લાન્ટ બનાવશે અને સાધનો ખરીદવા માટે સબસિડી આપવામાં આવશે નહીં. પરંતુ ડિસ્કમોને યુનિટ દીઠ 50 પૈસા આપવામાં આવશે કારણ કે પાંચ વર્ષથી ખેડૂતો પાસેથી વીજ ખરીદવા માટે ઉત્પાદન આધારિત પ્રોત્સાહનો છે. સબસિડી ઘટક રૂ. 4875 કરોડ થશે.

17.5 લાખ બંધ ગ્રીડ સોલર ફાર્મ પંપનું સ્થાપન: સરકાર ખેડૂતોને રૂ. 22000 કરોડ આપશે, પરંતુ ગ્રીડ સોલાર પંપને બંધ કરશે.

ગ્રિડ કનેક્ટેડ ફાર્મ પંપનું સોલિબિસેશન: સોલિસિલેશન ગ્રિડ કનેક્ટેડ જળ પંપ માટે સબસીડી રૂ. 15750 કરોડ હશે. આમાં આશરે 7250 મેગાવોટની ક્ષમતા હશે.

સરકારી વિભાગોના સોલિનાઇઝેશનઃ ગ્રીડ કનેક્ટેડ જળ પંપ: આમાં 2500 મે.વો. ક્ષમતા હશે અને તેના માટે સબસિડી ઘટક રૂ. 5000 કરોડ હશે.

ખેડૂતોને પૂરા પાડવામાં આવેલા સોલર પંપ પર 60 ટકા સબસીડી કેન્દ્ર સરકાર અને રાજ્યો વચ્ચે વહેંચવામાં આવશે જ્યારે 30 ટકા બેંક લોન દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવશે. બાકીનો ખર્ચ ખેડૂતો દ્વારા લેવામાં આવશે.